مدل یا چهارچوب کانوین برای تصمیم گیری بهتر | Cynefin Framework

سریع حرکت کن و همه چیز را بشکن، این عبارت شعار فیس‌بوک است که اغلب کورکورانه توسط بسیاری از استارت‌آپ‌های دیگر تکرار و کپی شد. اگر مثلاً یک اگر سرویس پشتیبان داده یا یک بانک راه‌اندازی می‌کردید، تبعیت از این شعار فاجعه‌بار خواهد بود. اینها مشاغلی هستند که اشتباه در آنها بسیار گران تمام می‌شود و رفع آنها سخت (گاهی غیرممکن) است. یکی از مفیدترین ابزارهایی که برای درک موقعیت، چهارچوب کانوین است.

این چهارچوب توسط دیو اسنودن پس از مطالعه ساختار مدیریت در IBM توسعه یافت و کار را در چهار زمینه ساده، پیچیده، بغرنج و آشفته به‌صورت جداگانه تقسیم‌بندی کرده است که در ادامه به توضیح کامل آنها و استراتژی‌های برخورد با این چهار محیط خواهیم پرداخت.

محیط آشکار

در این سطح روابط بین علت و معلول آشکار است. هرکسی می‌تواند بهترین روش را برای حل یک مشکل ساده اعمال کند. این چیزی شبیه به چیدن یک میز Ikea یا مجموعه‌ای از لگو است. در یک تجارت، چیزی مانند پردازش و ارسال سفارش به‌طورکلی ساده و عملی روتین محسوب می‌شود. شما این اقلام را در این جعبه قرار دهید و به این آدرس بفرستید. یک راه درست و یک راه غلط واضح برای انجام کار وجود دارد.

این دسته از چهارچوب کانوین معمولاً از طریق اتوماسیون (سخت‌افزار یا نرم‌افزار) یا روش‌های عملیاتی استاندارد، بسیار واضح قابل‌حل هستند. این کار را می‌توان به‌راحتی به صورت دستی و احتمالاً توسط یک ربات انجام داد.

محیط پیچیده

رابطه بین علت و معلول زمانی در این سطح قرار می‌گیرد که نیاز به تجزیه‌وتحلیل و بررسی داشته باشد؛ اما در نهایت راه‌حل قابل کشف باشد. فعالیت در حوزه پیچیده نیاز به بررسی و به‌کارگیری دانش تخصصی دارد؛ اما انجام آن با استفاده از تخصص موجود قابل انجام است.

تعمیر ماشین شما مسئله‌ای پیچیده محسوب می‌شود که افراد غیرمتخصص نمی‌توانند این کار را انجام دهند؛ اما یک فرد متخصص احتمالاً می‌تواند چند راه‌حل صحیح متفاوت برای نحوه تعمیر آن به شما بدهد. مثلاً زمانی که عجله دارید یک گزینه کوتاه‌مدت و زمانی که فرصت برای شما مسئله نیست یک راه‌حل مناسب برای رفع مشکل به‌صورت دائمی وجود دارد یا گاهی اوقات راه‌حل را نسبت به بودجه شما تنظیم می‌کند که این راه‌حل می‌تواند ارزان‌تر یا گران‌تر باشد.

باتوجه‌به چهارچوب کانوین در محیط پیچیده، یک پاسخ درست وجود ندارد؛ اما طیف شناخته شده‌ای از پاسخ‌های درست وجود دارد که در آن کارشناسان آموزش‌دیده و راهکارهای مناسب شکوفا می‌شوند.

محیط بغرنج

در این محیط تفکیک علت و معلول غیرممکن است. سیستم‌های بغرنج تمایلی به داشتن سطح یکسانی از پیوند یا وابستگی ندارند. اگر رادیاتور شما نشتی داشته باشد، احتمال پنچر شدن لاستیک‌های شما را کم‌وزیاد نمی‌شود؛ اما امروزه ماشین‌های پیچیده هستند این امکان وجود دارد که شما با دستکاری یک بخش از ماشین بر روی سایر قسمت‌ها تاثیر منفی بگذارید. یک مکانیک متخصص می‌تواند تفکیک مسائل مشکل به وجود آمده را بدون تأثیرگذاری منفی بر بخش‌های دیگر حل کند. هنگامی که شما سعی می‌کنید با یک سیستم پیچیده دست‌وپنجه نرم کنید، می‌تواند منجر به یک آبشار عظیم از پیامدهای پایین‌دستی شود.

به‌عنوان بخشی از یک کمپین ضد مالاریا در ایالت‌های شمالی جزیره بورنئو در اواخر دهه 1950، سازمان بهداشت جهانی یک حشره‌کش DDT را برای کشتن جمعیت پشه اسپری کرد. در ابتدا پاسخ عالی از این اقدام گرفتند و موارد مالاریا کاهش یافت که به نظر می‌رسید این کار زندگی‌ها را نجات می‌داد.

بااین‌حال، یک نتیجه غیرمنتظره و اضطراری وجود داشت که در چهارچوب کانوین در دسته بغرنج قرار می‌گرفت. گربه‌های خانگی با لیسیدن حشره‌کش از روی خزشان مسموم شدند. با مردن گربه‌ها، پدیده نوظهور دیگری ایجاد که باعث افزایش جمعیت موش‌ها و در نتیجه منجر به افزایش بیماری‌های مرتبط با جوندگان مانند تیفوس و طاعون شد.

WHO در نهایت اسپری DDT را متوقف کرد و گربه‌ها را به بورنئو بازگرداند تا آسیب‌های وارده به اکوسیستم را جبران کند.

اکوسیستمی مانند بورنئو در حوزه «پیچیده» قرار دارد، جایی که روابط بین علت و معلول تنها در نگاه به گذشته مشخص است. مشکل با آزمایش راه‌حل‌های جدید و دیدن واکنش طبیعت حل می‌شود.

محیط آشفته

در آخرین رده از چهارچوب کانوین، محیط آشفته قرار می‌گیرد که قلمرو هرج‌ومرج است. اگر خود را در یک موقعیت آشفته می‌بینید، باید به‌سرعت عمل کنید و سعی کنید وضعیت را صرفاً به وضعیت پیچیده تبدیل کنید، جایی که می‌توان با آن مقابله کرد.

اولین واکنش به آتش‌سوزی یا حمله تروریستی در قلمرو آشفته قرار می‌گیرد. زمانی برای فکرکردن در مورد اثرات مرتبه دوم وجود ندارد فقط  باید آتش را خاموش کنید و تا آنجا که ممکن است مردم را نجات دهید. وقتی وضعیت به سطحی باثبات‌تر می‌رسد و صرفاً پیچیده است، زمان دارید تا راه‌حل‌های بلندمدت را آزمایش کنید.

استراتژی استفاده از چهارچوب کانوین

اکثر سیستم‌های تجاری در چهارچوب کانوین قرار می‌گیرند و دسته‌بندی مناسب آنها پاسخ درست را به شما می‌دهد. مشکلات ساده توسط ماشین‌ها (سخت‌افزار یا نرم‌افزار) یا روش‌های عملیاتی ساده (SOP) حل می‌شوند و مشکلات پیچیده باSOP ها و تخصص‌ها حل می‌شوند. اما مشکلات بغرنج مسائلی هستند که یک شرکت یا سازمان قبلاً هرگز با آن روبرو نشده است و نحوه حل آنها در نهایت یک سؤال ساختاری است.

مشکلات آشفته نیز یک مسئله فرهنگی هستند و عمدتاً ازاین‌جهت متفاوت هستند که نیاز به پاسخ بسیار سریع دارند (مثلاً شهردار رودی جولیانی در واکنش به حمله تروریستی 11 سپتامبر 2001 در نیویورک راه‌حل از پیش تعیین شده نداشت و باید یک تصمیم منطقی و سریع می‌گرفت.) شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره چهارچوب کانوین و بیزینس کوچینگ برای معماران و سازندگان از نوید طاهری مشاوره بگیرید.

استراتژی برخورد با مسئله آشکار|چهارچوب کانوین

در نظر بگیرید که یک مشتری با ارسال یک فرم درخواست می‌کند اطلاعات بیشتری برای او ارسال شود و در سازمان هیچ دلیلی وجود ندارد که یک کاربر این کار را انجام دهد. نرم‌افزار ایمیل مارکتینگ یا ابزارهای آماده مانند Zapier می‌توانند به طور خودکار پاسخی را برای خروج ایجاد کنند. در این سطح برای کارهایی که توسط یک ماشین قابل انجام هستند یا انجام آن توسط فرد متخصص غیراقتصادی است، یک SOP ساده به‌خوبی کار می‌کند.

استراتژی برخورد با مسئله پیچیده در چهارچوب کانوین

برخی از SOPها چیزی شبیه به درخت تصمیم‌گیری هستند که نیاز به بینش متخصص در مورد اینکه کدام یک از چند اقدام ممکن بهتر است، دارد. در مسائل پیچیده این نیاز وجود دارد که صرفا یک متخصص در مورد مشکل به وجود آمده تصمیم‌گیری کند.

به‌عنوان‌مثال: یک SOP ارتباط با مشتری ممکن است پاسخ‌های دقیقی برای سؤالات متداول (ساده) داشته باشد؛ اما سؤالی مانند «چه چیزی در بلندمدت برای نیاز من مناسب است؟» را یک ماشین نمی‌تواند پاسخ دهد؛ پس در این مرحله نیاز به یک متخصص احساس می‌شود.

استراتژی برخورد با مسئله بغرنج

رهنمودهای چهارچوب کانوین برای مشکلات بغرنج عبارت است از تلاش برای راه‌حل‌های کوچک و دیدن آنچه در نتیجه اتفاق می‌افتد. هر روز افراد یک شرکت با موقعیت‌هایی مواجه می‌شوند که قبلاً هیچ‌کس در شرکت با آن مواجه نشده و باید در مورد آنها تصمیم‌گیری کند. آنها باید بهترین راه برای پاسخ‌گویی بررسی کنند.

اگر سفارش‌های مشتری به آدرس اشتباهی ارسال می‌شود طبق چهارچوب کانوین این یک مسئله آشکار است و نیازی نیست ساختار شرکت خود را دوباره ارزیابی کنید یا برای حل این مشکل کارآفرینی کنید. شما باید اشکال را در نرم‌افزار تکمیل یا رویه عملیاتی استاندارد خود برطرف کنید و مطمئن شوید که افراد آن را دنبال می‌کنند. این یک مشکل ساده است که نیاز به یک راه‌حل ساده دارد.

از طرف دیگر، شما نمی‌توانید برای هر مشکل احتمالی که یک کسب‌وکار با آن مواجه می‌شود، یک SOP بنویسید. در سطح مشکلات بغرنج، شما باید بر ایجاد یک ساختار برای شرکت تأکید کنید که در آن افراد مشکلات را به‌گونه‌ای حل کنند که منجر به رسیدن اهداف بلندمدت شرکت شود و اصولاً برای حل مشکلات بغرنج شما باید آن را به یک مشکل پیچیده تبدیل کنید و در نهایت با تخصص، مشکل پیچیده قابل‌حل می‌شود.

استراتژی برخورد با مسئله آشفته

در این سطح از چهارچوب کانوین رابطه علت و معلول نامشخص و تشخیص منشأ مشکل بسیار دشوار است و فضا پر از آشوب و بحرانی است. تصمیم‌گیری در این شرایط بسیار مشکل بوده و مدیریت شرایط به وجود آمده سخت است. در این شرایط مدیران کسب‌وکار باید سریع‌تر درباره مشکل به وجود آمده تصمیم‌گیری کنند در غیر این صورت مقابله با عواقب به‌وجودآمدن آشفتگی که به‌مرور بیشتر می‌شود بسیار دشوار است.

تنها استراتژی موجود برای این سطح در چهارچوب کانوین، اقدام هر چه سریع‌تر است پس از اقدام اولیه درک نسبی از شرایط محیطی و مشکل به وجود آمده به دست می‌آید و می‌توان برای گام‌های بعدی دید بهتری پیدا کرد. شاید اقدام اولیه نتیجه مطلوبی نداشته باشد؛ اما قطعاً با تجربه به‌دست‌آمده از نتیجه اقدام اولیه، گام بعدی بسیار مؤثر خواهد بود.

به عنوان مثال مدیریت دارایی در شرایط بحران‌های مالی بزرگ شاید در مرحله اول شکست بخورید اما با تجربه بدست آمده در گام‌های بعد حتماً عملکرد بهتری خواهید داشت. شما برای مدیریت کسب و کارتان در حوزه ساخت ساز و برای آشنایی بیشتر با چهارچوب کانوین می‌توانید از تجربیات نوید طاهری در زمینه بیزینس کوچینگ مشاوره بگیرید.